De schaduwzijde van Japan

Ook Japan kent zijn nadelen. Te beginnen met de noeste arbeid die vele Japanners moeten leveren in naam voor het collectief. Met name de befaamde 'salarymen' hebben het zwaar te verduren. Hun leven bestaat met name uit vroeg opstaan, vaak met steun van de huisvrouw, vroeg beginnen met werk - voordat de baas het bedrijf binnenstapt natuurlijk - tot laat op het werk blijven, en veel alcohol drinken, en dan uiteindelijk, laat, in dronkenschap, natuurlijk niet altijd, maar zeker in het einde van de werkweek, thuiskomen. Dit vijf dagen in de week, zodat ze in het weekend wellicht niet veel meer kunnen doen dan slapen, voor de tv liggen, en heel misschien ook nog wat tijd met de kinderen doorbrengen. Waarschijnlijk is dit dan wel het meest onwerkelijke, en meest overdreven voorbeeld, maar het gebeurt wel, en komt in een waarschijnlijk iets mindere vorm veel voor. Het gerucht gaat dat de ' salarymen' zo slechts 2 uur gemiddeld per week tijd voor hun kinderen hebben. Dat lijkt mij niet heel erg veel. Een van de schokkendste karakteristieken die men kent is waarschijnlijk de openbare dronkenschap. Het is heel erg curieus dronken volwassen mannen te zien liggen in het gangpad van de trein. Of wanneer je de trein uitstapt een man ziet liggen in de trein, keurig in pak, zijn hoofd uitstekend naar buiten om vlug even in de tussenstop op Kishibe (treinstation) te vomeren. Ik was van plan een lekkere snickers voor de terugweg te kopen, maar heb daar toch vanaf gezien.

Tevens heb ik de werksfeer nu ook zelf aan den lijve ondervonden. Ik werk namelijk sinds twee maanden part-time in een Japanse pizzeria. Heel erg smakelijk. En eindelijk ben ik getuige dat ook Japanners gewoon mensen zijn. Dus niet altijd vriendelijk, gastvrij of gebogen onder de Japanse conventies (zoals de tatemae-honne -masker en ware gevoelens - conventie, die de harmonie in de samenleving moet waarborgen). Te beginnen - en te eindigen - met mijn tenchou (manager/baas). Nog nooit heb ik een dergelijke beklagenswaardig, arrogant stuk verdriet gezien. Met helemaal geen gevoel voor taal en werkelijkheid. Nu weet ik dat ook de horecamanagers in Nederland vaak niet de liefsten zijn, en deze past zeker in dat rijtje. Maar goed, zo heb ik nu met eigen ogen gezien dat ook de Japanse bevolking bestaat uit waarlijk vriendelijke mensen en gedrochten. Meeste van mijn collega's, meestal ook studenten, vinden de tenchou ook een loser, streng of allicht een beetje vreemd, of ik citeer: 'He's crazy, fucking crazy'.

Daarnaast zijn er ook nog de ouderen van de samenleving. Omdat in Japan alles zo goed is georganiseerd, is gedisciplineerd en is geregeld, moet een bepaald deel van de oudere bevolking een baan zoeken naast hun uitkering. Willen ze nog eens een uitstapje willen maken. En die baan is voornamelijk gericht op de veiligheid van de maatschappij: Op een fluitje blazen als een bus achteruit gaat bijvoorbeeld, of het verkeer regelen op een kruispunt met stoplichten. Ook de mensen die op de Universiteitscampus de fietsen in het gareel houden, en af en toe een bemoeizuchtige tuchtende opmerking maken zijn meestal oude mannen die voor de grap moeten bijverdienen in de Japanse kou, of klamme vochtige zomers. Wat ze hun eigen bevolking al wel niet aandoen.

In Nederland geeft iedereen de indruk dat regels bestaan om de overheid geld in het laadje te brengen. Op zich zit daar een zekere bron van waarheid in, maar Nederland erkent gelukkig wel het gezegde, uitzondering op de regel, of neemt men neemt in Nederland de regels niet zo nauw, zoals bijvoorbeeld het Nederlandse drugsbeleid. In Japan is dit niet zo. Er zijn geen uitzonderingen, er is geen tolerantie, voor de meest belachelijke redenen moet men een lang gesprek voeren met de buurtpolitie. Dit alles om de harmonie te bewaren. Een mooi voorbeeld. Ik wil mijn fiets parkeren op de parkeerplaats van de supermarkt, omdat deze gratis is. Ik denk, Ik arme student, hoef dan geen geld te betalen voor de stalling en mag dit best doen. Ik til mijn fiets zachtjes over het hek, het was nog vroeg, zowaar was de parkeerplaats noch de supermarkt geopend, stapte weer op mijn fiets aan de andere kant van het hek om mijn fiets op de fietsparkeerplaats te parkeren. Maar helaas. Algauw kwam er een bejaarde opa al schreeuwend en wijzend aangerend om mij wel alstublieft te verzoeken niet mijn fiets hier te parkeren, maar op de daarvoor speciaal gemaakte prijzige fietsenstalling. Uiteraard wel bewaakt. Maar, voor een keertje dan... Nee geen uitzonderingen. Dit is ook een van de reden waarom ik een hekel heb aan NS personeel met name treincontroleurs, die zijn ook zo muggenzifterig (maar ook hier zijn er uitzonderingen op de regel natuurlijk).

Uiteraard heb ik ook wat positiefs te melden. Ik ben namelijk verhuisd. Helaas naar een ietwat duurdere stek, maar dat mag niet baten. Eerst woonde ik in een jaren '60 stijl flat met een vieze keuken, kleine betonnen kamer, hard matras, razendsnel internet en gezellige studentensfeer en nu woon ik in een Japans huis. Dat wil zeggen koud, er is een WC zonder stoel, ook wel beter bekend als een Franse toilet die je vaak aantreft bij restaurants langs de weg richting Zuid-Frankrijk en een gemeenschappelijke kamer met High definition breedbeeld televisie. Alles heeft zo zijn voor en zijn nadelen. Ook mijn mede bewoners zijn allen buitenlandse studenten, nu 4 andere, later waarschijnlijk 8, en heel erg vriendelijk en gastvrij. Ze spreken allen Japans, bij de meeste van hen is het hun Major, ik ben de slechtste, maar dat creeert kansen. De locatie is echter wat minder, maar ook weer wat beter. Het is slechter in de zin dat het erg ver weg is van Osaka, het centrum, maar het is beter aangezien de omgeving mooier is. Ik woon nu dicht bij de bergen, tegen de bergen aan eigenlijk, wat maakt dat ik nu wat meer puisten van bergen moet beklimmen, en in de zomer wordt de nabije omgeving waarschijnlijk gesierd met rijstbouw. Erg speciaal, denk ik. het is dichter bij de universiteit, zeker bij minoo campus, maar weer verder van mijn part-time job. Of zoals de Japanners zeggen beito, of strikt genomen, arubeito. Dan hebben de Duiters toch nog ergens invloed op. Ik ben goed opgevoed, dus heb mij ook gelijk voorgesteld aan de wijkpolitie. Het is niet te geloven, maar ik woon nu net 5 dagen in een nieuwe stad - Minoo-shi, i.p.v. Suita-shi, waar de studentenflat zich bevond - en ik ben nu al staande gehouden door de buurtpolitie... fietscontrole. Gelukkig spreek ik nu al een stuk beter Japans zodat ik in een rap tempo kan vertellen van wie de fiets is, waar de wettelijke eigenaar hem gekocht heeft, hoe lang hij hem in zijn bezit heeft gehad, wanneer ik hem overgekocht heb, waar het licentiebewijs is, of de fiets wel eens een lekke band heeft gehad en waarom mijn bel het niet meer doet. Hij maakt aantekening in zijn nootblok, juu rii aannn adoomiiraaruuu. juist. Meneer de agent ook weer blij, heeft hij ook weer eens wat te vertellen bij de buurtpolitieevaluatie die avond. Ik vroeg al, jij kent mij nu he dus je gaat me niet meer lastig vallen he??? Nee, zal niet meer gebeuren. Waarschijnlijk was ik die avond the hot topic van de evalutie!! Ik hoor hem al zegggen: ' mochten jullie een gaijin (buitenlander) met blauwe ogen, rode fiets, een zwart mandje, een kapotte bel, en een zadel van het merk Kishima voorbij zien fietsen dan weten jullie wie dat is: Julian Admiraal, beware!

Daarnaast gaan mijn werkzaamheden als Julian-sensei ook gewoon door. Dat wil zeggen Engels conversatieles geven aan een bejaarde oude vrouw, van weet ik niet hoe oud. Ze heeft de Tweede Wereld Oorlog nog bewust meegemaakt, dus ik schat haar rond een jaar of 80. Ze wilt niet dement worden, daarom wilt ze graag haar Engels onderhouden, zowaar verbeteren. En tot mijn verbazing, voor een Japanse doet ze helemaal niet onder aan de Japanse highschool kinderen of zelfs studenten. Zelfs diegenen met een Major Engels. Ze betaald veel te goed en trakteert me ook nog wel eens op eten. Ik ben gelukkig. Tijdens het eten eist ze dat ik mijn Japans oefen door Japans met haar te spreken, wel erg grappig. Daar wilt ze natuurlijk geen geld voor hebben. Ik heb haar daarom maar stroopwafels gegeven.